Åšladami martyrologii wschodu…

Te sÅ‚owa MarszaÅ‚ka Józefa PiÅ‚sudskiego staÅ‚y siÄ™ myÅ›lÄ… przewodniÄ… kolejnego już wyjazdu grupy mÅ‚odzieży szkół powiatu gnieźnieÅ„skiego w ramach projektu Åšladami martyrologii Wschodu. WÄ™drówka po Litwie, Rosji i BiaÅ‚orusi trwaÅ‚a od 11 do 17 października. Rozpoczęła siÄ™ zwiedzaniem Wilna, gdzie zobaczyliÅ›my OstrÄ… BramÄ™, chodziliÅ›my Å›ladami wielkich poetów – Mickiewicza i SÅ‚owackiego. W programie nie zabrakÅ‚o także zwiedzania Alma Mater Viliensis. Trudne karty historii zaczÄ™liÅ›my odkrywać od cmentarza na Rosie, gdzie zobaczyliÅ›my groby polskich znanych ludzi Å›wiata literatury i nauki (np. Syrokomli, Lelewela) a chwilÄ… zadumy rozpoczÄ™liÅ›my nasz szlak Å›ladami Józefa PiÅ‚sudskiego – odczytujÄ…c symboliczne i gÅ‚Ä™bokie przesÅ‚anie, widniejÄ…ce na grobie MarszaÅ‚ka. Potem już Piekieliszki, Zułów i Powiewiórki. Szczególne wrażenie zrobiÅ‚o na nas miejsce urodzin MarszaÅ‚ka, które jest pod opiekÄ… ZwiÄ…zku Polaków na Litwie. Na tablicy, upamiÄ™tniajÄ…cej miejsce, w którym staÅ‚ dom MarszaÅ‚ka, czytamy: DaÅ‚ Polsce wolność, granice, moc i szacunek. Jakże wymownie te sÅ‚owa brzmiÄ… wÅ‚aÅ›nie w tym miejscu, miejscu kolebki pierwszego MarszaÅ‚ka Odrodzonej Polski, gdzie posadzony zostaÅ‚ 10 października 1937 roku, przez Prezydenta Rzeczpospolitej Ignacego MoÅ›cickiego i MarszaÅ‚kowÄ… AleksandrÄ™ PiÅ‚sudskÄ…, dÄ…b jako symbol wiecznoÅ›ci. SÅ‚owa Polki, opowiadajÄ…cej o losach Polaków, wypowiadane w koÅ›ciele Sorokpolskim, miejscu chrztu Józefa PiÅ‚sudskiego, zdajÄ… siÄ™ potwierdzać sÅ‚uszność słów MarszaÅ‚ka:

SÄ… ludzie i sÄ… prace ludzkie
tak silne i tak potężne, że
śmierć przezwyciężają , że żyją
I obcują między nami.

Od zwiedzenia Memoriału w Ponarach rozpoczął się szlak upamiętniający miejsca kaźni, którego centralnym punktem był, oczywiście, Katyń. Msza święta odprawiona właśnie w tym miejscu, w której mieliśmy okazję uczestniczyć, uświadomiła głębię słów, zapisanych na katyńskiej tablicy:

cierpieniu – prawdÄ™
umarłym - modlitwę
w obliczu Boga WszechmogÄ…cego

Właśnie pytania o prawdę pojawiały się szczególnie często, gdy, zwiedzając Smoleńsk, przechodziliśmy obok takich miejsc, jak np. pomnik Lenina.

Kolejnym punktem szlaku martyrologicznego byÅ‚ pobyt w kuropackim lesie, miejscu, w którym zakopano zwÅ‚oki tysiÄ™cy ofiar represyjnego system komunistycznego – zarówno BiaÅ‚orusinów jak i Polaków i Å»ydów. Fakt, że nie można nadal przeprowadzić dokÅ‚adnych badaÅ„ i dlatego trudno ustalić liczbÄ™ pochowanych tam ofiar, dowodzi, że nawiedzane miejsca to, niestety, nie tylko zapis historii, ale tragiczna współczesność…

I kolejne trudne pytania musiały paść pod Lenino, miejscu upamiętniającym walkę polskich żołnierzy dywizji im. Tadeusza Kościuszki w 1943r.

Ostatni etap wÄ™drówki przebiegaÅ‚ w atmosferze nostalgicznej, wywoÅ‚anej podążaniem Å›ladami naszej powieÅ›ciopisarki – Elizy Orzeszkowej w Grodnie i okolicach. Dom Elizy Orzeszkowej, przejazd wÅ›ród krajobrazów jak z widoków CheÅ‚moÅ„skiego do Bohatyrewicz- wioski znanej z powieÅ›ci Nad Niemnem, spacer do legendarnego grobu Jana i Cecylii oraz grobu powstaÅ„ców styczniowych, których ofiarÄ™ upamiÄ™tnia krzyż z napisem GLORIA VICTIS – to miejsca, w których mieliÅ›my kolejnÄ… okazjÄ™ smakować polskość. I choć nie byÅ‚ to wyjazd rekreacyjno-turystyczny, to z pewnoÅ›ciÄ… pozostanie dla wszystkich uczestników ważnÄ… obywatelskÄ… lekcjÄ… historii, patriotyzmu i odpowiedzialnoÅ›ci.