Regiony w Unii Europejskiej
W latach dziewięćdziesiÄ…tych XX wieku w Unii Europejskiej wzmocniÅ‚a siÄ™ pozycja regionów. Uznano, ze to wÅ‚aÅ›nie ten poziom wÅ‚adzy znajduje siÄ™ najbliżej obywateli i czÄ™sto to wÅ‚aÅ›nie tutaj reprezentanci sÄ… wybierani w bezpoÅ›rednich wyborach. WÅ‚adze regionalne lepiej dostrzegajÄ… zróżnicowania panujÄ…ce na ich obszarach I w porozumieniu z wÅ‚adzami centralnymi oraz KomisjÄ… EuropejskÄ… kierujÄ… wÅ‚aÅ›ciwe dziaÅ‚ania, których celem jest zmniejszenie dysproporcji w rozwoju. Ten proces nazywa siÄ™ regionalnÄ… polityka strukturalna (politykÄ… regionalnÄ… U E).
Dlaczego polityka regionalna jest ważna dla Polski?
Polska jako caÅ‚y kraj charakteryzuje siÄ™ niskim poziomem PKB na jednego mieszkaÅ„ca. Åšrednio w Polsce ten wskaźnik wynosi 40% Å›redniej we wszystkich paÅ„stwach czÅ‚onkowskich UE i krajach kandydujÄ…cych. Duże sÄ… tez dysproporcje w samej Polsce. W najbogatszym województwie mazowieckim poziom ten wynosi prawie 60%, a w najbiedniejszym Å›wiÄ™tokrzyskim jedynie 28%. Regiony, w których Å›redni poziom PKB znajduje siÄ™ poniżej 75% PKB na mieszkaÅ„ca, uznawane sÄ… za opóźnione w rozwoju. Z budżetu UE rocznie wydaje siÄ™ ponad 30 mld euro (dla porównania budżet Polski wynosi okoÅ‚o 40 mId euro) na nadrabianie zalegÅ‚oÅ›ci gospodarczych w tych regionach. Oznacza to, ze P0 wejÅ›ciu do UE wszystkie polskie regiony bÄ™dÄ… zaliczane do tej grupy. W zwiÄ…zku z tym Polska stanie siÄ™ poważnym biorcÄ… funduszy z unijnego budżetu. Zgodnie z szacunkami UrzÄ™du Komitetu Integracji Europejskiej na dziaÅ‚ania zwiÄ…zane z rozwojem gospodarczym w regionie bÄ™dziemy mogli liczyć na Å›rodki w wysokoÅ›ci 3,7 mId euro w pierwszym roku naszego czÅ‚onkostwa. Kwota ta bÄ™dzie Stopniowe rosÅ‚a do 5-6 mId euro rocznie w przeciÄ…gu 3-4 kolejnych lat. WażnÄ… rolÄ™ w pozyskiwaniu funduszy odegrajÄ… samorzÄ…dy, które sÄ… odpowiedzialne za tworzenie infrastruktury potrzebnej do rozwoju regionu.
Jakie korzyści dla Polski wynikają z polityki regionalnej Unii Europejskiej?
Jak pokazujÄ… doÅ›wiadczenia paÅ„stw, które już sÄ… czÅ‚onkami Unii Europejskiej, pomoc strukturalna ma w ich rozwoju duże znaczenie. DziÄ™ki interwen cjom finansowym w ramach tej polityki udaje siÄ™ podnieść wzrost gospodarczy o jeden punkt procentowy. Dla przykÅ‚adu, w latach 1994-1999 w Portugalii wyniósÅ‚ on wiÄ™cej o 1,1 punktu procentowego, a w Irlandii 0,9. DziÄ™ki temu regiony biedniejsze rozwijajÄ… siÄ™ szybciej niż bogatsze I powoli zmniejszajÄ… siÄ™ istniejÄ…ce w caÅ‚ej Europie dysproporcje. DziÄ™ki wejÅ›ciu do Unii Europejskiej Polska bÄ™dzie mogÅ‚a nadrobić dystans rozwojowy, co nie byÅ‚oby możliwe w takim tempie bez pomocy UE. Ze Å›rodków regionalnej polityki strukturalnej w paÅ„stwie powierzchniowo podobnym do Polski —Hiszpanii w latach 1994-1999 zbudowano 1300 kilometrów autostrad, 1200 kilometrów dróg; zmodernizowano 5000 kilometrów dróg i 2185 kilometrów linii kolejowych.
Co to sÄ… fundusze strukturalne?
Podstawowymi instrumentami pomocy w ramach polityki regionalnej sÄ… fundusze strukturalne. Z ich budżetów kierowane jest wsparcie na programy krajowe -— 94%, inicjatywy wspólnotowe -— 6%. Poza nimi funkcjonuje również Fundusz SpójnoÅ›ci (Kohezji), czasowy instrument, który ma pomóc przy realizacji najwiÄ™kszych inwestycji W najuboższych krajach UE. Ważnym uzupeÅ‚nieniem pomocy UE sÄ… krajowe Å›rodki (budżet Centralny i samorzÄ…dowy), które stanowiÄ… minimum 25% (15% W Funduszu SpójnoÅ›ci) CaÅ‚ej pomocy. Fundusze strukturalne nabraÅ‚y znaczenia W poÅ‚owie lat osiemdziesiÄ…tych, stajÄ…c siÄ™ gÅ‚ównym źródÅ‚em finansowania polityki regionalnej. Wyróżniamy:
Na jakich zasadach opiera siÄ™ polityka strukturalna Unii Europejskiej?
Polityka strukturalna UE jest oparta na następujących zasadach:
Co to jest Fundusz SpójnoÅ›ci?
Jest to czasowe wsparcie finansowe dla krajów Unii Europejskiej, których produkt krajowy brutto nie przekracza 90% Å›redniej dla wszystkich krajów CzÅ‚onkowskich (Grecja, Portugalia, Hiszpania I Irlandia). Poszczególne kraje skÅ‚adajÄ… konkretne projekty lub grupy projektów, jednak odpowiednio duże (o budżecie powyżej 10 mln euro). Podstawowym Celem Funduszu SpójnoÅ›ci jest zminimalizowanie różnic miÄ™dzy krajami, których poziom ekonomiczny znacznie odbiega od Å›redniej UE. Charakterystyczne w Funduszu SpójnoÅ›ci jest to, ze do pomocy kwalifikowane sÄ… nie poszczególne regiony, lecz caÅ‚e kraje. Oprócz wspomnianego kryterium wysokoÅ›ci produktu krajowego brutto, paÅ„stwa ubiegajÄ…ce siÄ™ o pomoc muszÄ… przygotować konkretny program prowadzÄ…cy do speÅ‚niania kryteriów spójnoÅ›ci (kryteria przystÄ…pienia kraju do Unii Gospodarczej I Walutowej). Do krajów objÄ™tych PomocÄ… z Funduszu należą obecnie Grecja, Irlandia, Portugalia I Hiszpania.